Opsada Sarajeva: priča o ljubavi
Opsada Sarajeva: priča o ljubavi, gubitku i opstanku
Zauzimanje Sarajeva bio je glavni cilj agresora, a 6. aprila 1992. godine, na dan kada su zemlje Evropske zajednice priznale nezavisnost Bosne i Hercegovine, počeli su prvi pješadijski napadi na grad. Opsada glavnog grada Bosne i Hercegovine je počela da se pojačava.
Deo stanovništva je uz pomoć takozvane Jugoslovenske narodne armije, predvođene Srpskom demokratskom strankom, odlučio da napusti grad, zauzme položaje na okolnim brdima i započne opsadu grada.
Nažalost, ubrzo nakon jednog od najsvjetlijih trenutaka u historiji Sarajeva, uslijedio je period najstrašnijih iskustava u historiji preko 500 godina.
Prve civilne žrtve opsade Sarajeva Suada Dilberović i Olga Sučić ubijene su 5. aprila na mostu Vrbanja, nedaleko od zgrade tadašnjeg Parlamenta Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, ispred koje su demonstracije građana jer je nastupio mir.
Na demonstrante je otvorena vatra. Nekadašnji Vrbanjski most danas nosi ime ove dvije hrabre žene, a ploča u njegovom središtu, okrenuta prema istoku, gdje se svakodnevno pojavljuju prvi zraci sunca, podsjeća i upozorava namjerne i slučajne prolaznike na tešku prošlost grada.
Operacije srpskih agresora za opkoljavanje Sarajeva počele su u aprilu - a početkom maja 1992. opsada je u potpunosti uspostavljena.
Opsada Sarajeva protezala se više od 65 kilometara i sastojala se od 260 tenkova, 120 minobacača, mitraljeza poznatih kao „širioci smrti“, višecevnih raketnih bacača (MRL), snajpera i nebrojenih komada lakog naoružanja. Prostom računicom može se zaključiti da je u okviru opsade Sarajeva bilo artiljerije na svakih 35 metara.
Mete su bili grad i njegovi stanovnici. Početkom opsade uništeni su svi važni objekti gradskog života. U jednom od najgorih napada tokom cijele opsade, 2. maja 1992. godine uništeno je na desetine značajnih zgrada u gradu, uključujući i glavnu poštu, čime je grad ostao bez telefonskih veza. Zaustavljen je javni prevoz. U danima koji su uslijedili grad je ostao bez vode, struje i plina, a zalihe hrane su nestale.
Mete svakodnevnog bombardovanja bile su bolnice, škole, džamije, crkve, sinagoge, porodilišta, biblioteke i muzeji. Svakodnevno je ubijan veliki broj civila, a tokom opsade se dogodilo nekoliko masakra. Između ostalog, u napadu je ubijeno na desetine građana koji su stajali u redu čekajući hljeb i vodu.
Budući da je gradsko groblje bilo u dometu neprijateljske artiljerijske i snajperske vatre, zelene urbane površine, kao i okolni prostori Olimpijskog stadiona Koševo, pretvoreni su u groblja na kojima su sahranjivani građani Sarajeva ubijeni tokom opsade.
Zbog snajperske vatre i bombardovanja, sahrane su se često održavale pod okriljem noći. Unatoč nadi građana da će brutalni napad na Bosnu i Hercegovinu izazvati međunarodnu vojnu intervenciju, ubrzo su shvatili da su pogriješili. Umjesto očekivane intervencije, uveden je embargo na oružje, koji je praktično vezao ruke gradu i braniocima zemlje.
Grad je prepušten snažno naoružanim napadačima, koji su imali značajnu podršku snaga iz Srbije. Sudbina grada i njegov opstanak ležali su uglavnom u rukama nenaoružanih građana u gradu bez struje, vode, plina i osnovnih životnih namirnica. Branitelji, predvođeni skromno naoružanom policijom i snagama teritorijalne odbrane, više su ličili na ljude koji noću izlaze u pidžamama.
Od ovih nenaoružanih ljudi trebalo je formirati vojsku Bosne i Hercegovine. Ti nenaoružani ljudi ili oni sa domaćim puškama svaki dan su stajali na odbrambenim linijama, očajnički odbijajući neprijateljske pokušaje da uđu u grad.
Na odbrambenim linijama oko grada često su se vrlo duge dionice branile sa samo nekoliko pušaka i vrlo ograničenom količinom municije. Na nekim mjestima samo su zidovi kuća i zgrada dijelili liniju fronta.
Do juna 1993. poseban problem predstavljala je kasarna Jugoslovenske narodne armije (JNA) u gradu, jer su njihovi vojnici pucali i na građane Sarajeva. Međutim, evakuacijom iz grada, branitelji su dobili pristup određenoj količini oružja i municije. Za to vrijeme napadači su pojačali napade na grad, a gradu su ponovo nedostajala minimalna sredstva odbrane.
Većinu naoružanja i municije branioci su zaplijenili u borbama kao ratni plijen, a u gradu je pokrenuta takozvana namjenska industrija, zadužena za proizvodnju oružja. Pored nestašice sirovina, gradu je nedostajalo goriva i struje, što je značajno ograničavalo proizvodnju. Bez oružja i municije, grad je bio osuđen na nestanak.
U prosjeku, na Sarajevo je tokom opsade svakodnevno palo 329 granata različitog kalibra sa ogromnom razornom snagom. 22. jula 1993. na grad je ispaljeno nevjerovatnih 3.777 granata. Procjenjuje se da je tokom opsade na grad ispaljeno preko 50.000 tona artiljerijskih granata.
Oštećeni su gotovo svi civilni, kulturni i vjerski objekti, ali je najveće stradanje pretrpjelo stanovništvo Sarajeva. Tokom opsade u Sarajevu je ubijena 11.541 osoba, popisani imenom, prezimenom, mjestom rođenja i datumom smrti, uključujući 1.601 dijete. Uz to, više od 56.000 ljudi je povrijeđeno različitog stepena.
Sistematska ubijanja ciljana su ne samo na odrasle muškarce, već i na djecu, žene, starije i ugrožene ljude, bez ikakvih razlika na osnovu starosti, spola ili nacionalnosti. Jedini cilj neprijatelja je bio da ubije što više ljudi. Prema svim objektivnim analizama i procjenama vojnih stručnjaka, Sarajevo bi trebalo pasti za nekoliko dana.
To je bila i prognoza Radovana Karadžića i ostatka rukovodstva SDS-a. No, postalo je jasno da su svi podcijenili Sarajevo, to čudo bosanskog otpora koje ne samo da nije nestalo nego se branilo nevjerovatnih 1.425 dana.
Nakon talačke krize UN-a, brojnih užasnih masakra u Sarajevu i genocida u Srebrenici, međunarodna zajednica je konačno bila primorana da djeluje. Krajem avgusta 1995. godine NATO je izvršio vazdušne i kopnene udare na vojsku Republike Srpske, dio Bosne i Hercegovine, zadavši joj težak udarac od kojeg se nije mogla oporaviti. Dejtonski mirovni sporazum potpisan je u decembru 1995. godine, ali ni nakon toga agresori nisu propustili podsjetiti Sarajevo na sve patnje proteklih dana.
Dana 9. januara 1996. godine ispaljena je granata sa Grbavice, koja je još uvijek bila pod kontrolom Vojske Republike Srpske. Udarila je u tramvaj, usmrtivši jednu ženu i povrijedivši još 19 osoba. To su bile posljednje žrtve opsade. Bosanske vlasti su zvanično proglasile kraj opsade Sarajeva 29. februara 1996. godine.
Bosanski 
Deutsch 
English (UK)